کسب‌وکارهای نوپا:فایده گرایی چیست؟امروزه این عبارت را از کار آفرینان زیادی می شنویم.آنها می گویند که ما این کار را انجام میدهیم چون مفید است ویا فایده دارد.درحقیقت فایده‌گرایی نظریه‌ای اخلاقی است که از اعمالی حمایت می‌کند که باعث شادی یا لذت می‌شوند و مخالف اعمالی هستند که باعث ناراحتی یا آسیب می‌شوند. هنگامی که یک فلسفه سودگرایانه به سمت تصمیم گیری های اجتماعی،اقتصادی یا سیاسی هدایت می شود،بهبود کل جامعه را هدف قرار می دهد.

فایده‌گرایی می‌گوید که اگریک عمل درست،منجر به شادی بیشتر افراد در یک جامعه یا یک گروه شود؛انجامش اولویت دارد.

فایده گرایی یکی از قدرتمندترین و متقاعدکننده ترین رویکردها به اخلاق هنجاری درتاریخ فلسفه است.اگرچه تا قرن نوزدهم به طور کامل بیان نشده بود،اما می توان مواضع فایده گرایانه را درطول تاریخ نظریه های اخلاقی تشخیص داد.

در طول تاریخ اگرچه دیدگاه‌های گوناگونی درخصوص نظریه های اخلاقی وجود دارد،اما عموماً سودگرایی این دیدگاه است که عمل اخلاقاً درست،عملی است که بیشترین خیررا ایجاد می‌کند.نکته مهم دیگرهم اینکه دردیدگاه فایده‌گرایانه،فرد باید خیر کلی را به حداکثر برساند – یعنی خیر دیگران را درکنار خیر خود در نظر بگیرد.

فایده‌گرایان کلاسیک،در تفکرغرب،معتقد بودندکه مابایدخیررابه حداکثربرسانیم،یعنی«بیشترین مقدار خوب را برای بیشترین تعدادمردم» به ارمغان بیاوریم.

البته فایده گرایی با عامل بی طرفی تلفیق می شود.در این حالت خوشبختی همه یکسان است.وقتی کسی خیر را به حداکثر و به همه می‌رساند،نوعی ازخوبی است که بی‌طرفی در آن در نظر گرفته می‌شود و خیر من بیش از خیر دیگران به حساب نمی آید.

بنابر این فایده گرایی به عنوان یک رفتار اخلاقی مناسب به دیگران آسیب نمی رساند،بلکه در عوض باعث افزایش شادی یا«مفید بودن» می شود.

 در اینجاباید تاکید کرد:،فایده گرایی رویکردی مبتنی برعقل برای تعیین درست و نادرست است،اما محدودیت هایی دارد.مثلا فایده گرایی چیزهایی مانند احساسات و عواطف،فرهنگ یا عدالت را در نظر نمی گیرد.اینها نکاتی است که به صورت بنیادین نظریه فایده گرایی را با مشکل مواجه میسازد.

مثلا بر اساس فایده گرایی در قانون تجارت؛ قیمت گذاری یک محصول یا خدمات،برای مشتریان مختلف؛متفاوت است.به عنوان نمونه در صنعت هواپیمایی،دربسیاری از هواپیماها صندلی های درجه یک،تجاری و اقتصادی،ارائه می دهند.مشتریانی که در کلاس فرست یا بیزینس کلاس پرواز می کنند،نرخ بسیار بالاتری نسبت به صندلی های اکونومی می پردازند،همچنین از امکانات رفاهی بیشتری نیز برخوردارند.این امر فایده گرایی است،اما میتواند منجر به تبعیض و طبقاتی شدن جامعه شود.

نمونه دیگراز فایده گرایی عملی می تواند زمانی باشد که شرکت های داروسازی داروهایی را تولید و توزیع می کنند که توسط سازمان استاندارد هم تایید شده اند،با این حال داروها،دارای عوارض جانبی جزئی شناخته شده هستند.اما چون این دارو قادر است به افراد بیشتری کمک کند،نظریه فایده گرایی میگوید ازعوارض جانبی آزار دهنده باید عبورکرد.براین مبنا فایده گرایی اغلب این مفهوم را بیان میکند که “هدف وسیله را توجیه می کند”  یا اینکه “ضررکم؛ ارزشش را دارد”.این نمونه ها نشان میدهد که بازهم در مورد این سوال تامل کرد که:” اقتصاد (حالا فایده گرایی) زیربناست؟یا فرهنگ و مسایل معنوی؟”

گروه آموزش