کسب‌وکارهای نوپا:کار،شغل و فعالیت در ژاپن یکی از مهمترین دلایل پایین بودن ازدواج و فرزند آوری است. باید اشاره کرد که با گذشت بیش از ۴۰ سال نرخ زاد و ولد بسیار پایین، ژاپن اکنون یکی از قدیمی ترین جمعیت های جهان را دارد. نرخ پایین زاد و ولد پایدار به این معنی است که تعداد کمی از کودکان در جمعیت و در نهایت تعداد کمی از بزرگسالان در سن کار وجود دارد که باعث رشد اقتصادی میشود. اما چرا ژاپنی های جوان بچه های کمی دارند؟ به نظر می رسد یکی از دلایل، دورنمای شغلی نامشخص برای مردان جوان است که آنها را نامزدهای ضعیفی برای ازدواج می کند. تداوم تفاوت های شدید جنسیتی در کارهای خانه و مراقبت از کودکان نیز باعث می شود «بسته ازدواج» برای زنان ژاپنی جذاب نباشد. در طول سال ها، دولت ژاپن برنامه های متعددی را برای تشویق جوانان ژاپنی به ازدواج و بچه دار شدن معرفی و گسترش داده است،از جمله مرخصی والدین، کمک های پولی به والدین، و مراقبت از کودکان با یارانه بالا. با این حال، تا کنون، به نظر می رسد این برنامه ها تأثیر بسیار کمی داشته اند.

تاریخچه طولانی کاهش باروری

از اندکی پس از جنگ جهانی دوم تا اواخر دهه ۱۹۵۰، ژاپن کاهش شدید باروری را تجربه کرد. در مدت کمی بیش از یک دهه، نرخ زاد و ولد به بیش از یک دوم کاهش یافت، از نرخ باروری کل (TFR) ۴.۵ فرزند برای هر زن در سال ۱۹۴۷ به ۲.۰ در سال ۱۹۵۷رسید. باروری در این سطح “جایگزینی” منجر به ساختار سنی و اندازه جمعیت پایدار اما پس از آن در اواسط دهه ۱۹۷۰، فرزندآوری در ژاپن شروع به کاهش بیشتری کرد. از سال ۲۰۰۰، TFR ژاپن بین ۱.۳ تا ۱.۴ فرزند به ازای هر زن در نوسان بوده است.

     زاد و ولد به این پایینی منجر به پیری شدید جمعیت و حتی کاهش جمعیت شده است. تا سال ۲۰۱۵، ۲۷ درصد از جمعیت ژاپن ۶۵ سال و بالاتر بودند و پیش بینی ها نشان می دهد که تا سال ۲۰۶۰ تقریباً ۴۰ درصد از جمعیت ژاپن از سالمندان خواهند بود. ژاپن همچنین اولین کشور بزرگ در جهان است که جمعیت کلی آن در دوران رفاه و صلح در حال کوچکتر شدن است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که جمعیت ژاپن طی چند دهه آینده به طور پیوسته کاهش خواهد یافت – از ۱۲۸ میلیون نفر در سال ۲۰۱۰ به حدود ۸۷ میلیون نفر تا سال ۲۰۶۰ خواهد رسید. پیری جمعیت و کاهش جمعیت در این مقیاس، چالش‌های جدی برای اقتصاد ژاپن و رفاه مردم ژاپن ایجاد می‌کند.

     در طول اولین دوره کاهش باروری ژاپن، اکثر مردان و زنان جوان هنوز ازدواج می کردند، اما فرزندان کمتری در ازدواج داشتند. در مقابل، کاهش باروری که در دهه 1970 آغاز شد با کاهش شدید نرخ ازدواج نیزهمراه بوده است. تا سال ۲۰۱۰، ۱۱ درصد از زنان و ۲۰ درصد از مردان در سن ۵۰ سالگی هرگز ازدواج نکرده بودند و این روند هیچ نشانه ای از بوجود آمدن روندی معکوس نشان نمی داد.اما از آنجایی که فرزندآوری خارج از ازدواج نادر است، این نرخ ازدواج پایین به این معنی است که بسیاری از مردان و زنان ژاپنی هرگز صاحب فرزند نخواهند شد.

     با این حال، سیستم های پشتیبانی ژاپنی برای خانواده به عنوان شبکه ایمنی اولیه، به ویژه برای مراقبت و حمایت از سالمندان طراحی شده اند. زیرابا توجه به این چارچوب، افزایش سریع تعداد مردان و زنان مجرد – که بدون فرزند یا نوه پیر می‌شوند – پیامدهای عمیقی بر وضعیت اقتصادی و رفاه جمعیت ژاپن در سال‌های آینده دارد.

این مشکل البته به ژاپن محدود نمی شود. اگرچه ژاپن اولین کشور در آسیا بود که چنین کاهش شدید و طولانی مدت باروری را تجربه کرد، اما در حال حاضر باروری در سایر اقتصادهای پیشرفته منطقه به سطوح مشابه – یا حتی اندکی کمتر – کاهش یافته است

چرا نرخ تولد بسیار پایین است؟

در ژاپن، عدم تمایل به ازدواج یا بچه دار شدن به احتمال زیاد حداقل تا حدی از کاهش فرصت های شغلی برای مردان جوان ناشی شده است. در سال ۱۹۶۰، ۹۷ درصد از مردان ۲۵ تا ۲۹ ساله شاغل بودند، اما تا سال ۲۰۱۰ این تعداد به ۸۶ درصد کاهش یافت. در همین دوره، نرخ اشتغال زنان جوان به طرز چشمگیری افزایش یافت – از ۵۰ درصد در سال ۱۹۶۰ به ۷۲ درصد در سال ۲۰۱۰.

     حتی مهمتر از نرخ کلی اشتغال، بخش بزرگی از مردان جوانی که امروزه شاغل هستند در مشاغل موقت به کار گرفته شده اند که به احتمال زیاد ،این وضعیت؛بر آینده ازدواج آنها تأثیر می گذارد.از آنجایی که  فرصت‌های شغلی محدود و نامطمئن مردان، آنها را نامزدهای ضعیفی برای ازدواج کند، در این صورت باروری ژاپن احتمالاً برای مدتی در آینده بسیار پایین خواهد بود.

     عامل دیگری که ممکن است بر نرخ ازدواج تأثیر بگذارد،تداوم تقسیم کار جنسیتی به روش سنتی است که وظایف سنگینی را برای نگهداری از خانواده و مراقبت از کودکان بر عهده زنان می گذارد. در سال ۲۰۰۹، زنان ژاپنی در سنین باروری به طور متوسط ​​۲۷ ساعت در هفته را برای کارهای خانگی (بدون احتساب مراقبت از کودکان) وقت می گذاشتند، در حالی که شوهران به طور متوسط ​​۳ ساعت در هفته را صرف می کردند. حتی زنانی که به طور تمام وقت مشغول به کار بودند، بیش از ۲۰ ساعت در هفته را صرف کارهای خانه می کردند. و به نظر می رسد که تعهدات شغلی زنان تأثیر بسیار کمی بر مشارکت مردان در کارهای خانگی داشته باشد، که هرگز به طور میانگین از ۵.۳ ساعت در هفته تجاوز نمی کند.

     جدای از وظایف خانگی، زندگی روزانه و شخصی والدین در ژاپن به ویژه فشرده است، و این امر به نحوبسیار زیادی موجی زحمت و سختی شده است.

زن در خانواده مادری است که مسئول رسیدگی به نیازهای روزانه کودکان و اطمینان از موفقیت آنها در یک سیستم آموزشی بسیار رقابتی است. زنان در سراسر جهان نسبت به مردان زمان بیشتری را صرف کارهای خانه و مراقبت از کودکان می کنند، اما تفاوت ها در ژاپن بسیار زیاد است.

واکنش ناکافی دولت

جدای از بهبود مسئولیتها و تقسیم کارجنسیتی در خانه، به نظر می رسد امیدوارکننده ترین گزینه برای معکوس کردن روند نزولی ازدواج و فرزندآوری از طریق برنامه های دولتی باشد که ازدواج و والدین را با کمک به زوج ها در ایجاد تعادل بین وظایف کاری و خانگی جذاب تر می کند. در ژاپن، فشار عمومی برای شروع و گسترش چنین برنامه هایی قوی بوده است.

     در سال ۱۹۸۹، نرخ باروری کل در ژاپن به پایین ترین حد جدید یعنی۱.۵۷تولد به ازای هر زن کاهش یافت و در سال ۱۹۹۰، زمانی که کاهش باروری به رسمیت شناخته شد، “شوک ۱.۵۷” به تیتر رسانه ها در سراسر کشور تبدیل شد. از آن زمان، دولت ژاپن بارها و بارها سیاست ها و برنامه های خانواده را آغاز کرده و گسترش داده است. حمایت از خانواده های جوان اساساً در سه زمینه ارائه می شود: (۱) کمک های پولی در قالب کمک هزینه فرزندان که مستقیماً به والدین پرداخت می شود. (۲) گسترش پیوسته مقررات برای مرخصی والدین. و (۳) خدمات یارانه ای برای مراقبت از کودکان.

     طرح کمک هزینه کودک که در سال ۱۹۷۲ راه اندازی شد، در ابتدا کودکان طبقه سوم و بالاتر را در خانواده هایی با درآمد کمتر از یک آستانه مشخص پوشش می داد. مدت پرداخت از تولد فرزند تا فارغ التحصیلی از دبیرستان بود. امروزه این طرح هنوز در حال آزمایش است، اما گسترش یافته و شامل فرزندان اول و دوم می شود. مبلغ کمک هزینه نیز افزایش یافته است، اگرچه هنوز هم کم است. از سال ۲۰۱۲، دولت به والدین کم درآمد برای هر فرزند کمک هزینه ای از ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار آمریکا در ماه پرداخت می کند.

     از ابتدای سال ۱۹۹۲، دولت ۱۲ ماه مرخصی والدین را برای والدینی که حداقل شرایط کار را دارند، در نظر گرفته است. غرامت درآمدی در سال ۹۵ اضافه شد و اکنون ۵۰ درصد حقوق ماهانه قبل از شروع مرخصی پرداخت می شود. با این حال، طرح مرخصی والدین ژاپن دارای کاستی‌های بزرگی است، از جمله محدودیت‌های نسبتاً سختگیرانه در پوشش، سطح پایین غرامت درآمد، و مهمتر از همه، فقدان اختیارات الزام آور قانونی. از سال ۲۰۱۰، مرخصی والدین در اکثر سازمان‌های بزرگ و متوسط ​​وجود داشت، اما تنها در ۴۰ درصد از شرکت‌هایی که کمتر از ۳۰ کارمند داشتند. و حدود یک سوم از زنان کارمند در چنین سازمان های کوچکی کار می کنند.

گروه آموزش