کسب‌وکارهای نوپا:جبار باغچه‌بان،مبتکر الفبای دستی گویا،بخش عمده زندگیش را وقف تعلیم و تربیت دانش آموزان کرولال کرد. میرزا جبار عسگرزاده» در ۱۹ اردیبهشت سال ۱۲۶۴ در شهر «ایروان» پایتخت کنونی ارمنستان که قبل از جنگ جهانی اول یک شهر مسلمان‌نشین نیز محسوب می‌شد چشم به جهان گشود. پدر و جد از اهالی تبریز بود، «عسگر بنا» پدر میرزا جبار باغچه‌بان برای کار معماری به ایروان رفته بود.
تحصیلات جبار به شیوه مکتبخانه‌ای بود. او در پانزده سالگی مجبور به ترک تحصیل شد و به حرفه‌های پدرش روی آورد. در ۱۲۸۴ به دلیل درگیری‌های مذهبی، به زندان افتاد. در آنجا، هفته‌نامه ملانهیب و سپس ملاباشی را می‌نوشت و برای فروش به خارج از زندان می‌فرستاد. در دوران جوانی از خبرنگاران روزنامه‌های قفقاز و ازفکاهه‌نويسان روزنامه «ملانصرالدين» بود و مدتی نیز به مديريت مجله فکاهی لک‌لک در ايروان رسيد.
با آغاز جنگ جهانی اول و کشمکش‌های خونین میان مسلمانان و ارامنه، و کوچ اجباری مسلمانان از ایروان ناگزیر به ترکیه مهاجرت کرد. در آنجا، ابتدا تحویلدار و سپس فرماندار شهر ایغدیر شد؛ ولی چندی بعد ناگزیر دوباره به قفقاز بازگشت و در ۱۲۹۷ در شهر «نوراشین» مدرسه ای تاسیس کرد که به علت آشفتگی اوضاع دیر نپایید.
در ۱۲۹۸ بر اثر شدت گرفتن خونریزی‌ها در قفقاز و در جريان قحطی و بيماری، پس از فوت پدر و مادرش به طرف ایران و وطن خود «تبریز» راه افتاد و بالاخره پس از گريز از چنگال چند بيماری مهلک و قطع انگشتان پايش، به تبریز رسيد.
به واسطه روش ابتکاریش در تدريس، در سال ۱۲۹۹ به حکم رياست فرهنگ تبريز مشغول به کار شد. وی برای تدریس مواد گوناگون درسی، وسایل سمعی و بصری ساخت و کتاب الفبای آسان را برای تدریس فارسی به ترک‌‌زبانان بزرگسال نوشت.
باغچه‌بان تعلیم و تربیت زنان و کودکان را مهم می‌شمرد و به رغم مخاطرات موجود، پنهانی وبا همکاری همسرش «صفیه میربابایی»، به تدریس دختران در کلاس‌های مخصوص پرداخت. وی، در این زمان، «جمعیت حمایت معلمین» و «جمعیت تئاتر» را تاسیس کرد و نمایشنامه‌های انتقادی، از جمله «حیات معلمین» و «اِرکک خالاقیزی» (دخترخاله نَر) را نوشت. از اولین آثار او برای کودکان داستان‌های منظوم تورکی، «قیزیللی یاپْراق» (برگ زر اندود) و «بایرامْچلیق» (مژده‌رسانی عید) است.
وی در سال ۱۳۰۳ بنا به پیشنهاد رئیس فرهنگ آذربایجان کودکستانی در تبریز را تحت عنوان «باغچه اطفال» دایر کرد و به همان خاطر خود را باغچه‌بان نامید.
باغچه‌بان در ۱۳۰۳ در تبريز اولين مدرسه مختلط را در شرايطی ايجاد کرد که مردم کمتر حاضر بودند حتی پسران خود را به مدرسه بفرستند، چه برسد به آن که دختر و پسر در کنار هم تحصيل کنند. بين دانش‌آموزان اولين کلاس درس باغچه‌بان، سه کر و لال هم بودند که وجود همين سه کر و لال او را به فکر ايجاد مدرسه مخصوصی برای کودکان کر و لال انداخت و در سال ۱۳۰۵ در باغچه اطفال کلاسی برای تعليم و تربيت کر و لال‌ها تاسيس نمود. تا این که دکتر محسنی رئيس فرهنگ، اعانه باغچه اطفال را قطع کرد و باغچه‌بان مصمم باغچه اطفال را بدون دريافت اعانه اداره کرد . این کلاس جنب در کوچه انجمن در ساختمان معروف به عمارت انجمن تاسیس شد.
وی «الفبای دستی گویا» را، که در نوع خود در جهان بی نظیر است، بر پایه ویژگی صداها و شکل حرف‌ها ابداع کرد. در این الفبا، بر خلاف بعضی الفباهای دستی دیگر، از یک دست استفاده می شد. این نشان‌های دستی، ضمن اینکه کمک به لبخوانی بوده، وسیله‌ای برای تعلیم و اصلاح تلفظ نیز می‌باشد.
در سال ۱۳۰۷ که رياست فرهنگ با «ابوالقاسم فيوضات» بود، بر حسب تقاضای وی به شيراز رفت و کودکستانی در شيراز تاسيس کرد و در اين کودکستان پنج سال خدمت کرد.
او از سال ۱۳۰۷ چاپ کتاب‌های ویژه کودکان را با نقاشی‌هایی که خود می‌کشید آغاز کرد. یکی از کتاب‌های وی با عنوان «بابا برفی» توسط شورای جهانی کتاب کودک آن را به عنوان بهترین کتاب کودک انتخاب شده است.
باغچه‌بان در سال ۱۳۱۲ به تهران آمد و دبستان کرولال‌ها را در تهران تاسيس کرد و در همان سال دستگاهی اختراع کرد که کرولال‌ها از طريق دندان و حس استخوانی قادر به شنيدن می‌شدند اين دستگاه پس از تکميل شدن به نام «تلفن گنگ» در اداره ثبت اختراعات به ثبت رسيد. در سال ۱۳۲۲ جمعيتی به نام جمعيت حمايت از کودکان کرولال را تاسيس نمود.
سرانجام ميرزا جبار عسگرزاده (باغچه‌بان) در روز چهارم آذر ماه سال ۱۳۴۵ درگذشت. ثمین باغچه‌بان، آهنگساز و نویسنده، یکی از فرزندان جبار باغچه‌بان است.
گروه آموزش
افزودن دیدگاه